آشنایی با ویژگی انواع پارچه ها + مزایا و معایب جنس های مختلف

پارچه ها دارای دسته بندی های متفاوت با خصوصیات و کاربردهای متنوعی می باشند . شاید افرادی باشند که علی رغم علاقه به فعالیت در زمینه ی صنعت پوشاک ، آشنایی  کافی با مبانی را نداشته و همچنین راغب به مطالعه مقالات تخصصی نیستند یا اینکه با وجود تجربه ی کافی ، نیاز به مروری شفاهی دارند تا از نقطه نظرات دیگران مطلع شوند.

یکی از مهمترین شاخه ها در صنایعی همچون پوشاک و نساجی که نقل محافل کاری فعالان می باشد ، پارچه و مشتقات آن می باشد . این موضوع به دلیل گستردگی دامنه از اهمیت بالایی برخوردار است . به همین منظور سعی کرده ایم تا با گردآوری مطالب مربوطه و دسته بندی آن این مبحث را مورد تحلیل قرار داده و از تجربیات و نقطه نظرات مخاطبان عزیز بهره مند شویم. همچنین برای دسترسی آسان به مطالب تخصصی تر روچی  در زمینه پارچه لینک های مربوطه را گرد آوری کردیم و در ادامه قرار داده ایم .

با نگاهی کوتاه بر سیر تولید پارچه می توان پی برد که این صنعت دارای فنون و اصول سختی می باشد .  تصویر زیر نشان دهنده فرآیند تولیدات پارچه در صنعت پوشاک می باشد.

دسته بندی ها و انواع

به طور کلی  پارچه را با مقیاس های جنس الیاف و نوع بافت  مورد بررسی قرار داده و دسته بندی می کنند که هر کدام از این موارد، کاربرد و خصوصیت پارچه را معین می سازد . در درجه های بعد  طرح پارچه ، رنگرزی ، تکمیل و شاخص های دیگر نیز مورد بررسی قرار میگیرند ولی در اکثر مواقع، تلفیق دو شاخص اول(جنس الیاف و نوع بافت) است که ماهیت اصلی پارچه تشکیل می دهد. (در نتیجه داشتن دانش نسبی و آگاهی نسبت به این دو مورد برای تولید کنندگانی که با پارچه سرو کار دارند  امری ضروری می باشد. )

در تصویر زیر نمای کلی از جنس الیاف و نوع بافت نشان داده شده است

جنس الیاف و نخ در پارچه

جنس الیاف  شامل دسته های گیاهی ، مصنوعی ، سلولوزی ( بازیافته) ، حیوانی و معدنی می باشند که در مواقعی از ترکیب آنها استفاده می گردد ( تعادل در خصوصیات و قیمت ) به عنوان مثال پلی استر ویسکوز ، پلی استر پنبه ، آکریل پنبه و … از این نوع ترکیبات هستند . شایان ذکر است که این ترکیب ها هم می تواند در نخ ایجاد گردد و هم در هنگام بافت با یکدیگر مخلوط شوند.

دلیل استفاده از الیاف ترکیبی

هر نوع از الیاف دارای خصوصیات و معایبی می باشند . به عنوان مثال پنبه مقاومت بالاتری نسب به گوله شدن دارد ،و نفوذپذیری خوبی نسبت به هوا و آب دارد ، همچنین دارای لطافت بسیار خوبی نیز می باشد ولی در عین حال در زمینه آب رفت ، استحکام ، چروک شدن و دفورمه شدن نمره قابل قبولی ندارد . یا ویسکوز با وجود قیمت مناسب تر و خصوصیات مثبت فراوان ، از استحکام بسیار پایینی بهره می برد به همین دلیل به تنهایی مورد استفاده قرار نمیگیرد. در نقطه ی مقابل ، پلی استر با وجود  معایب فراوان همچون نفوذ پذیری پایین و گولگی سطح لباس ، دارای نمره خوبی از لحاظ استحکام ، چروک پذیری ، قیمت و استفاده مکرر دارد.

 ایجاد تعادل در قیمت ، خصوصیات و معایب پارچه از مهمترین دلایل استفاده از الیاف ترکیبی می باشد.

اسپان و فیلامنت

الیاف دارای دو دسته اصلی اسپان و فیلامنت می باشند . اسپان  به نخ هایی گفته می شود که از لیف های قطعه قطعه شده تشکیل می شوند و نخ هایی با الیاف یکسره ، فیلامنت نامیده می شود . به عنوان مثال نخ های ابریشم یا لاکرا فیلامنت محسوب می گردند  . معمولا فیلامنت ها برای تولیدات خاص تر مورد استفاده قرار می گیرند (مانند لباس ورزشی ) و یا در بافت با الیاف اسپان ترکیب و بافت می شوند .

لاکرا و پارچه های لاکرا کش

لاکرا نوعی فیلامنت (الیاف یکسره ) محسوب گشته که دارای حالت الاستیکی ( کششی ) می باشد و برای ایجاد حالت  کشسانی در پارچه ، همراه با دیگر نخ ها بافت می گردد.

• نخ های ویسکوز (خالص) به دلیل استحکام پایین با لاکرا بافت می گردند.
• برخی از پارچه ها به صورت یک درمیان بافته می شوند که بدون لاکرا ، حالت کشسانی دارند.

مرسریزه چیست؟

پارچه های پنبه ای به غیر از خصوصیات مثبت ، دارای معایبی نیز می باشند . آبرفت زیاد ، دفورمه شدن ، کج شدن بافت در یکرو و … از این معایب محسوب می گردد. یکی از راه حل های رفع آنها انجام عملیات مرسرایز روی نخ می باشد.  این عملیات که با کشیدن الیاف و اضافه نمودن سود (برای تثبیت) همراه است باعث تثبیت و استحکام بیشتر در پارچه می گردد و و سطح پارچه را سیقلی تر نمایان می سازد . (مقطع الیاف پنبه حالت تو رفته و کج دارند و با کشیده شدن لیف ، به دایره بیشتر نزدیک می شوند .  تصاویر زیر نشان دهنده ی تفاوت قبل و بعد مرسرازینگ می باشند.)

نوع بافت در پارچه ها

بافت پارچه ها به سه دسته ی تاروپودی ، حلقوی و بی بافت تقسیم می گردد . که هر کدام از این دسته ها نیز دارای شاخه های متعددی می باشند . در تصویر زیر بافت  تاری پودی و دو نوع از بافت حلقوی را به نمایش در آورده ایم.

بافت تاروپودی(weaving)

پارچه های تار و پودی، بدون گره و با روی هم قرار گرفتن تار و پود بافته می شوند. این نوع از بافت  دارای سه دسته پایه ای هستند که شامل بافت تافته ( ساده ) بافت سرجه (جناغی) و ساتن می باشند و هر کدام مشتقات متعددی دارند .  تصویر زیر نشان دهنده ی فرم کلی این سه نوع بافت می باشد.

بافت حلقوی (knitting)

این نوع از بافت  ، متشکل از دو دسته ی حلقوی تاری  و حلقوی پودی هستند که در صنعت پوشاک بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.

حلقوی تاری : این نوع بافت  دارای بافت مستحکم تری می باشد و به نسبت حلقوی پودی انعطاف پذیری کمتری دارد . موارد استفاده ی آن را می توان در لباس های ورزشی ، پارچه های توری یا بدنه برخی از کفش ها مشاهده نمود .

حلقوی پودی: با ماشین های بافندگی تخت باف و گردباف بافته می شوند که گاها تریکو یا کشباف نیز نامیده می شوند .  یکرو (jersey) دورو (interlock) ریب (rib) جودون (pique) ، دورس (terry) و … از این نوع پارچه ها محسوب می گردند. در تصویر زیر تفاوت پشت و رو و نحوه تشخیص جهت پارچه های حلقوی پودی نشان داده شده است.