انواع دستگاه ریسندگی + معرفی روش‌های مدرن ریسندگی الیاف 

فرایند تولید نخ از الیاف را ریسندگی می‌گویند و روش‌های متعددی اعم از سنتی و مدرن برای آن وجود دارد. در سال‌های اخیر فناوری‌های نوین، روش‌ها و سیستم‌های ریسندگی پیشین را دستخوش تحولات چشمگیر و قابل ملاحظه‌ای کرده‌اند. دستگاه‌های جدید ریسندگی برای بهینه سازی مصرف انرژی و سرعت بیشتر در حال جایگزین شدن با روش رینگ هستند.

روش رینگ قدیمی‌ترین سیستم ریسندگی است که در آن دسته‌ای از الیاف موازی وارد قسمت کشش شده و پس از گذشتن از آن این الیاف نازک‌تر می‌شوند. این دسته الیاف با عبور از غلتک تاب داده شده و به دور بسته نخ پیچیده می‌شوند. این فرایند سرعت پایینی دارد؛ ولی نخ‌هایی که به این روش تولید می‌شوند کیفیت بالایی خواهند داشت. همچنین تولید نخ و در نهایت پارچه به این روش کمی گران‌تر از روش‌های مدرن است.

انواع دستگاه های ریسندگی

در مقدمه گفتیم که ریسندگی چیست و در ادامه باید بگوییم که یکی از ارکان اصلی در صنعت نساجی دستگاه ریسندگی بوده که الیاف را به نخ تبدیل می‌کند. این دستگاه‌ها پیشرفت‌های زیادی داشته‌اند و با کیفیت و سرعت بیشتری منسوجات را تولید می‌کنند.

1. ریسندگی با دستگاه ریسندگی نخ ایرجت (Air jet)

روش ریسندگی ایرجت توسط کشور ژاپن و در سال ۱۹۸۲ به بازار معرفی شد و تکنولوژی آن در چند سال اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است که از مهم‌ترین مزایای آن می‌توان به سرعت بالای تولید اشاره کرد. در این دستگاه از جریان هوا برای تابیدن نخ استفاده می‌شود و فشار هوا در تعامل با الیافی که وارد آن می‌شوند، نخ را تولید می‌کنند.

این دستگاه یک بخش مرکزی و یک بخش دورپیچ دارد که قسمت دورپیچ بخش مرکزی را احاطه کرده و استحکام نخ را بالا می‌برد.

مزایای روش ریسندگی ایرجت

استفاده از روش ریسندگی با دستگاه ایرجت با مزایایی قابل توجهی همراه بوده که در ادامه برای آشنایی بیشتر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• سرعت بالای ریسندگی نسبت به روش‌های قدیمی
• صرفه جویی در مصرف انرژی
• تولید نخ‌های با مقاومت بالا در برابر پرز دادن
• مقاومت در برابر آبرفت و چروکیدگی کمتر
• امکان ترکیب و ریسندگی مجدد با مواد دیگر مانند الیاف مصنوعی و کتان

معایب روش ریسندگی ایرجت

به مزایای تولید نخ با دستگاه ریسندگی ایرجت اشاره شد و برای آشنایی بیشتر معایب آن را هم عنوان کرده‌ایم.

• برای تولید نخ با الیاف کوتاه مانند پنبه مناسب نیست.
• برای تولید نخ‌های ضخیم با نمره بالا مناسب نیست.
• استحکام کششی نخ‌‌های تولید شده به روش ایرجت از نخ‌‌های تولید شده به روش رینگی و چرخانه‌ای کمتر است.

مطالعه بیشتر: منسوجات هوشمند چیست

2. انواع دستگاه ریسندگی؛ روش ریسندگی چرخانه‌ای، اپن اند یا روتور

این روش از سال ۱۹۶۹ معرفی شده است؛ ولی تا به امروز پیشرفت بسیاری داشته و سرعت آن از ۳۰۰۰ دور در دقیقه به ۱۵۰۰۰۰ دور در دقیقه رسیده است. در این روش یک دسته از الیاف توسط یک غلتک باز شده و از هم جدا می‌شوند. این الیاف باز شده به سمت روتور در حال چرخش فرستاده می‌شود و با چرخش روتور، نخ تاب لازم را به دست می‌آورد.

پس از آن انتهای نخ از مقابل روتور به سمت بیرون کشیده شده و روی یک بسته نخ پیچیده می‌شود. سرعت تولید نخ در این روش تا ۲۰۰ متر بر دقیقه نیز می‌رسد. محدودیت‌های فنی که در ماشین‌های رینگ وجود دارد، مانع از افزایش سرعت می‌شود و در نتیجه حجم تولید را کاهش می‌دهد.

اگر سرعت تولید افزایش پیدا کند، قسمت‌های مختلف ماشین رینگ که شامل غلتک، شیطانک، دوک و سایر قطعات متحرک هستند، دچار ایراد فنی می‌شوند و ممکن است از کار بیفتند. در نتیجه برای افزایش سرعت نیاز به دستگاه‌ها و روش‌های جدید است که قسمت‌های فنی و مکانیکی کمتری داشته باشند.

مزایای روش ریسندگی چرخانه ای

در مراحل تولید پارچه موارد مختلفی در کیفیت محصول نهایی تاثیرگذار بوده و این دستگاه با مزایایی که دارد یک دستگاه مدرن به حساب می‌آید.

• سرعت بالاتر ریسندگی تا 10 برابر بیشتر از روش رینگ
• ارزان‌تر کردن فرایند تولید پارچه
• نیاز به نیروی کار کمتر
• قابلیت رنگ پذیری، نفوذ هوا و آب بالاتر و پرزدهی کمتر

معایب روش ریسندگی چرخانه ای

مانند همه دستگاه ‌های ریسندگی این دستگاه هم دارای مزایا و معایبی بوده که به مزایای آن اشاره شد. در ادامه به معایب آن هم اشاره می‌شود:

• برای تولید نخ‌های ظریف مناسب نیست.
• هزینه اولیه بالایی دارد.
• نخ‌ها با الیاف درجه پایین تولید می‌شوند.

3. دستگاه ریسندگی نخ ورتکس

یکی از دستگاه‌های نوین و پیشرفته تولید نخ روش ریسندگی ورتکس است. این روش در سال ۱۹۹۷ توسط کشور ژاپن و بعد از روش ریسندگی ایرجت ارائه شد. در واقع می‌توان گفت این روش نمونه تکمیل شده و پیشرفته‌تر روش ایرجت است. در این روش، نخ در تیوپی استوانه‌ای که ورتکس نامیده می‌شود با جریان هوا تولید می‌شود.

در روش ورتکس از هیچ ماشین چرخانه و جزء مکانیکی برای چرخش در سرعت بالا استفاده نمی‌شود و در واقع پیچش الیاف و تولید نخ با جریان بسیار سریع هوای عبوری از استوانه ورتکس ایجاد می‌شود. دستگاه Vortex III 870 با سرعت تولید ۵۰۰ متر بر دقیقه را می‌توان به عنوان سریع‌ترین دستگاه ریسندگی معرفی کرد که سرعتی ۲۰ برابر بالاتر از روش ریسندگی رینگ و ۳ برابر بیشتر از روش چرخانه‌ای دارد.

مزایای روش ریسندگی ورتکس

ریسندگی با ورتکس دارای مزایا و معایبی بوده که می‌توانیم بگوییم مزایای آن بیشتر از معایب است که در ادامه آن را عنوان می‌کنیم.

• سرعت بالای تولید تا 500 متر در دقیقه
• صرفه‌جویی در مصرف انرژی و نیروی کار
• حذف بخش‌های چرخانه و رینگ برای تولید نخ و کم شدن هزینه‌های تولید
• پرزدهی ناچیز و بسیار کم در نخ تولید شده به روش ورتکس
• مناسب برای حوله و لباس‌های ورزشی به دلیل جذب بالای رطوبت
• گلوله نشدن نخ تولید شده به این روش

عیب روش ریسندگی ورتکس

همان طور که گفتیم روش ریسندگی ورتکس مزایای زیادی دارد؛ ولی از معایب آن کم شدن نرمی نخ است که برای تولید و تهیه لباس زنانه انتخابی خوبی نخواهد بود. همچنین استحکام نخ ورتکس کمتر از نخ رینگ است.

4. دستگاه ریسندگی اصطکاکی

از دیگر دستگاه ‌های ریسندگی مدل دستگاه اصطکاکی است. در روش اصطکاکی عموماً از ماشینی به نام DREF 2 استفاده می شود که قادر به تولید الیاف طبیعی، مصنوعی و یا ترکیب آن ها با هم است. در این روش از یک درام کاردینگ دوار برای باز کردن الیاف از هم استفاده می‌گردد.

این الیاف با نیروی گریز از مرکز از درام جدا شده و با عبور از دو درام چرخان، نخ را با روشی مشابه سیستم چرخانه‌ای یا روتور بر روی یک بوبین استوانه‌ای می‌پیچد. وزن هر بوبین پس از پیچیدن نخ حدود 6 تا 8 کیلوگرم است که توسط ماشین‌های بافندگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

معمولاً این روش را برای تولید نخ با نمره 1 تا 25 به کار می‌گیرند که نخ‌های ضخیم برای تولید پتو، حوله و سایر منسوجات ضخیم استفاده می‌شوند. این دستگاه قادر است برای تولید نخ‌های مقاوم تر یک نخ مغزی بین الیاف قرار دهد و الیاف را به دور آن بتاباند.

مطالعه بیشتر: بافندگی چیست

مزایای روش ریسندگی اصطکاکی

در این روش تولید نخ برای تولید انواع پارچه مناسب و مقرون به صرفه بوده و دارای مزایایی است که در ادامه توضیح می‌دهیم.

• سرعت بالای تولید
• نصف شدن هزینه تولید نسبت به روش رینگ
• تولید نخ با کیفیت بالا و مشابه روش رینگ
• تولید نخ نرم
• معایب روش ریسندگی اصطکاکی

ریسندگی به روش اصطکاکی علاوه بر مزایایی که عنوان شد دارای معایبی هم هست که در ادامه به آن می‌پردازیم.

• استحکام کمتر نخ‌های اصطکاکی نسبت به نخ‌های چرخانه‌ای
• مصرف زیاد هوا
• عدم یکنواختی در نخ و پیدا شدن عیوب با افزایش سرعت تولید

5. دستگاه ریسندگی نخ کامپکت یا فشرده

کامپکت در واقع نمونه روش اصلاح شده و پیشرفته ریسندگی رینگی است. در روش ریسندگی کامپکت از نیروی آیرودینامیک برای متراکم کردن الیاف پس از کشش، استفاده می‌شود. در این روش از مکش هوا برای متراکم کردن الیاف در قسمت کشش استفاده شده و مثلث ریسندگی که در روش رینگی وجود دارد حذف شده است.

مزایای روش ریسندگی کامپکت

دستگاه ریسندگی نخ کامپکت یا فشرده دارای مزایایی است که در مقایسه با سایر روش‌ها ارائه می‌گردد.

• درهم تنیدگی بیشتر نسبت به نخ رینگ
• استحکام بیشتر و ازدیاد طول نخ نسبت به نخ رینگ
• ساختار نرم و پرزدهی بسیار کم

معایب روش ریسندگی کامپکت

دستگاه ریسندگی کامپکت هم مانند دستگاه‌ های ریسندگی دیگر و روش‌های ریسندگی دارای معایبی هم است که به شرح زیر عنوان می‌گردد.

• نیاز به تاسیسات جدید
• هزینه اضافه برای تولید نخ‌هایی با نمرات ضخیم‌تر

6. دستگاه ریسندگی سایرو یا دولا

هدف از ابداع این روش که در دهه 70 میلادی ارائه شد، این بود که به جای ریسندگی دو نخ به صورت مجزا و دولایه کردن آن، دو فیتیله را در قسمت کشش الیاف در کنار هم قرار دهند. الیاف ها تا قبل از تاب خوردن و یکی شدن جدا نگه داشته می‌شوند؛ زیرا در صورت پیچ خوردن، نخ‌های الیاف از هم جدا هستند و می‌توان به راحتی الیاف دارای مشکل را شناسایی کرد.

روش سایرو در صنعت ریسندگی محبوبیت خیلی بالایی ندارد؛ ولی کسانی که نیاز به تولید نخ‌های پنبه‌ای بسیار ظریف و نخ‌های بدون پرزدهی دارند، این روش را به کار می‌گیرند. اگر این روش با روش کامپکت ترکیب شود نتیجه بهتری حاصل می‌گردد.

مزایای روش ریسندگی سایرو

دستگاه ریسندگی سایرو هم مانند سایر روش‌های ریسندگی دارای مزایا و معایبی است که در ادامه مزایای آن را عنوان می‌کنیم.

• تولید نخ‌هایی با پرز کمتر و فشردگی بیشتر
• تولید نخ‌‌های پنبه‌‌‌ای بسیار ظریف

معایب روش ریسندگی سایرو

• دستگاه ریسندگی سایرو مانند روش‌های دیگر دستگاه ‌های ریسندگی دارای معایبی نیز بوده که به شرح زیر خواهد بود.
• بالانس نبودن نخ که در کار نهایی نمایان می‌شود.
• کشش کمتر نخ نسبت به سایر نخ‌ها

مطالعه بیشتر: بهترین دستگاه چاپ روی تیشرت

ریسندگی نخ با انواع دستگاه ریسندگی مدرن

بیشترین نوآوری‌ها در زمینه ریسندگی با هدف بهبود نرخ تولید ایجاد می‌شود و صنعت نساجی به دنبال روش‌های جدیدی برای تولید بسته‌های بزرگ‌تر، باکیفیت‌تر و با سرعت بسیار بالاتری نسبت به روش‌های قدیمی است. یکی از روش‌های اولیه که دستگاه رینگ ریسندگی نام دارد که با سرعت کم نخ با کیفیت بالا تولید می‌کند. کشورهای مختلف از نیمه دوم قرن بیستم روش‌های مختلفی را به صنعت نساجی معرفی کردند که برخی از آن‌ها موفق و برخی با محبوبیت کمتری مواجه شدند.

روش کامپکت سیستم اصلاح شده و پیشرفته رینگ دستگاه ریسندگی نخ است که توسط کارخانجات ریسندگی به‌کار گرفته می‌شود. روش چرخانه‌ای نیز تا ۱۰ برابر سرعت بیشتری نسبت به روش رینگ دارد. روش ایرجت یکی از روش‌های نوین است؛ ولی روش ورتکس نمونه کامل‌تر و پیشرفته‌تر آن است و سرعت تولید را تا ۵۰۰ متر بر دقیقه افزایش داده است که می‌توان از آن به عنوان سریع‌ترین روش ریسندگی یاد کرد.

برخی روش‌ها مانند سایرو محبوبیت بالایی ندارند؛ ولی برای اهداف خاص مانند تولید نخ‌های پنبه‌ای بسیار ظریف توسط برخی کارخانجات به کار گرفته می‌شوند. روش‌های ریسندگی مدرن با توجه به نیاز کارخانجات به تولید نخ با نمره‌های مختلف، به‌کار گرفته می‌شوند و نقش پررنگی در بازار پوشاک و گرفتن سفارش تولیدی لباس دارد.

سوالات متداول