معرفی و کاربرد انواع رنگ ها در نساجی
یکی از مهمترین موادی که در صنعت نساجی اهمیت زیادی بر کیفیت پارچه نهایی می گذارد، رنگ نساجی است. رنگ های نساجی شامل موادی بوده که با آن پارچه ها را رنگ آمیزی می کنند. رنگ کردن پارچه از مراحل اولیه نیز قابل اجرا بوده و بسیاری از کارخانه ها الیاف اولیه را رنگ کرده و سپس آن ها را به پارچه تبدیل می کنند. افراد زیادی در هنگام خرید پارچه به نوع رنگرزی آن نیز توجه می کنند، زیرا رنگ آمیزی باکیفیت تأثیر زیادی بر دوام لباس و زیبایی آن دارد. رنگ های بی کیفیت پس از چند بار شستشو یا قرارگرفتن در برابر نور رنگ خود را از دست داده و ظاهر نامناسبی می گیرند. رنگ آمیزی پارچه ها باید با توجه به تناسب نوع پارچه با رنگ صورت گیرد تا کیفیت آن بالاتر رفته و ثبات رنگ بیشتری در برابر شستشو و نور از خود نشان دهند. در سال های گذشته کارخانه ها، رنگ های نساجی خود را از سایر کشورها تهیه می کردند ولی در حال حاضر کارخانه های مختلفی رنگ های با کیفیت تولید کرده و برای مشتریان در کشورهای همسایه نیز صادر می کنند. در این مقاله انواع رنگ ها در صنعت نساجی را نام برده و کاربرد آن ها را برای رنگ آمیزی انواع پارچه بیان می کنیم.
برای خرید انواع رنگ نساجی از روچی مارت، کلیک کنید…
انواع رنگ در صنعت نساجی کدامند؟
رنگ هایی که در صنعت نساجی به کار می روند به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
رنگ های طبیعی
رنگ های طبیعی از گیاهان، مواد معدنی، میوه ها، حشرات و حیوانات ساخته شده و دوستدار محیط زیست معرفی می شوند. برای تثبیت رنگ در رنگ های طبیعی از موردنت ها استفاده می شود که سمی نیستند. رنگ های طبیعی پس از رنگ آمیزی در ابتدا الیاف را کدر نشان داده ولی بعد از مدتی جلوه آن بر روی پارچه نمایان می شود. این رنگ ها به دلیل طبیعی بودن محیط زیست را آلوده نکرده و قابل تجزیه هستند. رنگ های طبیعی حساسیت زا نبوده و ضدمیکروب هستند و به همین دلیل بسیاری از لباس های بچه گانه از پارچه های رنگ شده با رنگ های طبیعی تهیه می شوند. هزینه تولید رنگ های طبیعی از رنگ های مصنوعی بیشتر بوده و تولید آن نیز کمی دشوارتر است. تولید رنگ های طبیعی به مکان، فصل و در دسترس بودن مواد اولیه طبیعی بستگی داشته ولی رنگ های مصنوعی به راحتی و در هر زمان در آزمایشگاه ها قابل تولید هستند. به همین دلیل بسیاری از تولیدکنندگان به دلیل راحتی و ارزان تر بودن هزینه تولید، به سراغ رنگ های مصنوعی می روند.
رنگ های مصنوعی
برای تولید رنگ های مصنوعی از مواد شیمیایی و انواع فلزات استفاده می شود و همانطور که اسمش پیداست ساخته دست انسان بوده و از مواد طبیعی استخراج نمی شوند. این رنگ ها از اواسط قرن 19 میلادی وارد صنعت نساجی شده و تا قبل از آن، از رنگ های طبیعی برای تولید پارچه استفاده می شد. رنگ های مصنوعی در ابتدا براق بوده و دارای جلوه زیادی هستند ولی بعد از چند بار شستشو کدر می شوند. اگر ناخالصی های موجود در رنگ های مصنوعی زیاد بوده و رنگ مرغوب نباشد، این امر بیشتر اتفاق خواهد افتاد. علاوه بر آلرژیک بودن برخی رنگ های مصنوعی، این رنگ ها می توانند منجر به تولید زباله های سمی شده و محیط زیست را به خطر بیندازند. ماده اولیه رنگ های مصنوعی نفت بوده که قیمت رنگ به آن بستگی داشته و گاهی هزینه تولید آن را بالا می برد. این رنگ ها به دلیل داشتن مواد شیمیایی برای حمل و نقل خطرناک بوده و به همین دلیل نیز حمل آن ها کمی هزینه بر است.
کاربرد انواع رنگ های نساجی
رنگ های مستقیم
رنگ های مستقیم برای رنگ کردن الیاف پنبه ای استفاده شده که مات بوده و ثبات رنگ آن در برابر شستشو و نور، معمولی است. این نوع رنگ ها برای رنگ آمیزی الیاف پشمی مناسب نبوده و رنگ آمیزی پارچه با رنگ های مستقیم ارزان تر از بسیاری از دیگر رنگ ها است. به طور کلی می توان الیاف سلولزی مانند پنبه را با رنگ های مستقیم رنگ کرد ولی گاهی برای رنگ آمیزی رنگ های پروتئینی نیز استفاده می شوند. مقاومت پارچه های رنگ شده با رنگ مستقیم، در برابر رطوبت ضعیف بوده و برای ارتقای کیفیت رنگ باید آن را عمل آوری کنند.
رنگ های گوگردی
یکی از پرکاربردترین رنگ ها در صنعت نساجی که قیمت ارزانی داشته و برای انواع پارچه قابل استفاده است، رنگ های گوگردی هستند. پارچه های با الیاف سلولزی مانند نخی با این نوع رنگ، رنگ آمیزی می شوند. این رنگ ها براق نبوده و ثبات متوسطی در برابر شستشو و نور دارند. از این رنگ ها بیشتر برای تولید سایه های تیره و مات در پارچه های پنبه ای استفاده می شود و در محیط های قلیایی رنگ آمیزی صورت می گیرد.
رنگ های اسیدی
این نوع رنگ ها به سه دسته رنگینه های یکنواخت کننده، میلینگ و سوپر میلینگ تقسیم می شوند. رنگ های اسیدی یکی از بهترین گزینه ها برای رنگ کردن الیاف پشمی بوده ولی برای رنگ کردن الیاف ابریشمی، پلی آمید و اکریلیک نیز کاربرد دارند. رنگرزی با رنگ های اسیدی معمولاً در حمام های رنگرزی اسیدی صورت گرفته و گاهی نیز در محیط های خنثی و قلیایی به کار گرفته می شوند. این رنگ ها در برابر شستشو ثبات کمی داشته ولی در برابر نور مقاومت بالایی دارند.
رنگ های دندانه ای
رنگ های دندانه ای برای رنگ کردن الیاف پشمی، الیاف پروتئینی، نایلونی و پلی آمید کاربرد داشته و نسبت به رنگ های اسیدی مقاومت بالاتری در برابر رطوبت دارند. با رنگ های دندانه ای می توان سایه های تیره را تولید کرد که ثبات رنگ مناسبی را نیز دارند.
رنگ های راکتیو
برای رنگ کردن الیاف سلولزی مانند پنبه از این نوع رنگ استفاده شده که یکی از بهترین رنگ ها برای شستشو هستند؛ به این معنی که پارچه هایی که با رنگ های راکتیو رنگ آمیزی می شوند را به راحتی می توان با پارچه های دیگر شست و از رنگ پس ندادن آن مطمئن بود. این رنگ ها بر خلاف رنگ های خمی در برابر کلر مقاوم نیستند. این نوع رنگ های راکتیو در سه نوع مایع، خمیری و پودری موجود هستند.
رنگ های دیسپرس
برای رنگ کردن الیاف پلی استر، نایلون، اکرلیک و ژرژت می توان از رنگ های دیسپرس استفاده کرد. این رنگ ها به میزان کمی در آب حل شده و به صورت مایع و پودری موجود هستند. می توان گفت یکی از بهترین گزینه ها برای رنگ آمیزی الیاف پلی استر رنگ های دیسپرس هستند.
رنگ های کاتیونیک
از قدیمی ترین رنگ های رنگرزی مصنوعی، کاتیونیک بوده که ثبات مناسبی در برابر نور و شستشو دارند. از این رنگ ها برای رنگ آمیزی الیاف ابریشمی، پشمی، پنبه و اکرلیک استفاده می شود.
رنگ های خمی
برای رنگ آمیزی الیاف طبیعی مانند پنبه، کنف و کتان از رنگ های خمی استفاده شده که ثبات رنگ بالایی را به پارچه می دهند. این نوع رنگ ها در برابر برخی مواد شیمیایی مانند کلر مقاوم هستند. بیشترین کاربرد رنگ های خمی در رنگ آمیزی الیاف پنبه بوده و گاهی اوقات نیز الیاف ابریشمی و پشمی را با آن رنگ می کنند. مواد این رنگ ها به دلیل طبیعی بودن در آب حل نشده و با فرایند قلیایی رنگ آمیزی پارچه صورت می گیرد. رنگ های خمی در دو نوع خمیری و پودری موجود بوده ولی گران تر از سایر رنگ ها هستند.
رنگ های آزوئیک
این رنگ ها مانند سایر رنگ های نساجی آماده استفاده نبوده و نیاز به ترکیباتی برای قابل استفاده شدن دارند. رنگ های آزوئیک برای رنگ کردن پارچه ها در طیف رنگی زرد تا قرمز بسیار مناسب بوده و ثبات رنگی مناسبی در برابر شستشو و رطوبت دارند. رنگ های آزوئیک ارزان بوده و برای رنگ کردن الیاف پنبه، نایلون و پلی استر بسیار کاربردی هستند.
نتیجه گیری
یکی از مهمترین مراحل تولید پارچه در صنعت نساجی رنگرزی بوده که رنگ های مختلفی برای این کار موجود هستند. رنگ ها در صنعت نساجی شامل رنگ های طبیعی و مصنوعی هستند که رنگ های طبیعی بیشتر برای رنگ کردن الیاف طبیعی و رنگ های مصنوعی برای الیاف مصنوعی کاربرد دارند. کیفیت رنگ های به کار رفته برای رنگ آمیزی پارچه، بر کیفیت پارچه نهایی تاثیر مستقیم داشته و هر رنگی مقاومت متفاوتی را در برابر شستشو، نور و سایر عوامل خارجی دارد. از میان رنگ های نساجی نام برده شده در مقاله، رنگ های خمی و راکتیو بر روی الیاف سلولزی مانند پنبه نسبت به سایر رنگ ها ثبات رنگ خوبی را نشان داده که رنگ های خمی کمی گران و رنگ های راکتیو ارزان هستند. برای الیاف مصنوعی مانند پلی استر، رنگ های دیسپرس بسیار مناسب بوده و رنگ های گوگردی نیز برای رنگ کردن طیف وسیعی از پارچه ها کاربرد دارند. رنگ آمیزی پارچه در بازاریابی و جذب مشتری اهمیت بسیار زیادی داشته و استفاده از رنگ های با کیفیت، محصول نهایی را با ارزش تر و جذاب تر نشان می دهد. برای اینکه بتوانیم لباس های خود را برای مدت طولانی تری استفاده کنیم و از ایجاد حساسیت های پوستی برخی رنگ ها بر بدن جلوگیری کنیم، بهتر است پارچه هایی که دارای رنگ رزی مستحکم و ثابت هستند را برای خرید انتخاب کنیم.
منابع:
دیدگاهتان را بنویسید