آشنایی کامل با انواع اسامی پارچه های ایرانی
امروزه حتی با ورود انواع پارچه خارجی و مدرن، پارچه ایرانی طرفداران خاص خود را داشته و نیاز است که نام پارچه های ایرانی و ویژگیهای آنها را بدانیم. صنعت نساجی و بافندگی از جمله صنایعی است که از دیرباز موردتوجه بشر بوده تا بتواند پوشاک موردنیاز خود را تأمین کند.
این صنعت در ایران به شکل هنرمندانهای پیش رفته و از حدود ۵۰۰۰ سال پیش تا امروز هنوز هم این هنر موردتوجه ایرانیان است. پارچه های ایرانی قدیمی کیفیت و زیبایی خاصی داشته که برای دوخت لباسهای سنتی از دیرباز مورداستفاده قرار میگرفته است.
زنان و مردان هنرمند ایرانی با کمک خلاقیت و ابتکار خود نقوش و طرحهای زیبایی روی انواع پارچهها ایجاد میکنند. البته باتوجهبه گستردگی کاربرد پارچهها، انواع مختلفی از آنها تولید میشود. اگر شما هم مشتاق یادگیری نام پارچه های اصیل ایرانی هستید همراه ما بمانید.
پارچه ایرانی در ادوار مختلف تاریخ
با ورود اسلام طرحهای نباتی و خط کوفی در انواع پارچه های ایرانی موردتوجه قرار گفت. همچنین در دوره صفویه طرحهای مینیاتوری و نمایشی از باغ، گل و منظره همراه با جانداران در نقوش پارچهبافان ایرانی دیده میشد. در تمام ادوار در ایران، پارچههایی با کاربردهای مختلف و مصارف متفاوت زندگی بافته میشود.
در همه دورههای تاریخی این هنر استفادههای زیادی داشت؛ ولی در دوره صفویه تحولات بسیاری پیدا کرد و صنعت نساجی و پارچهبافی به شکل چشمگیری رشد کرد. هنرمندان ایرانی همیشه کیفیت را در تولید پارچهها رعایت میکنند و این کیفیت در بافت، مواد اولیه، رنگرزی و حتی نوع نقوش دیده میشود.
ویژگیهای پارچه ایرانی
پارچههای ایرانی از گذشتههای دور به دست زنان و مردان هنرمند ایرانی بهصورت دستباف و یا با کمک دستگاههای ابتدایی بافته شده و دارای ویژگیهای خاصی است. این پارچهها در گذر زمان همیشه تغییر و تحولاتی در طرح و رنگ پیدا کردند که علت آن تغییر حکومتها، نگرش مردم و … بود. در ادامه به این موارد اشاره میکنیم.
پارچهبافی مانند قالیبافی هنری خلاقانه است که از ابتکارات بافنده سرچشمه میگیرد؛ اما در دورههای مختلف، طرحها و نقوش متفاوتی موردتوجه قرار میگرفتند. به طور مثال در زمان ساسانی نقوش حیوانی و گیاهی، اشکال هندسی و نقوش قرینه بیشتر موردتوجه طراحان بود و بازرگانان به این نقوش بیشتر علاقه داشتند.
نام انواع پارچه های اصیل ایرانی
دانستن اسامی پارچه های ایرانی به شما کمک کرده تا با دنیای رنگارنگ و اصیل پارچه های ایرانی آشنا شده و کاربردها و رمز و راز این پارچهها را یاد بگیرید. در ادامه به معرفی نام پارچه های ایرانی میپردازیم که محبوبیت زیادی در میان مردم دارند.
پیشنهاد فروشگاه اینترنتی روچی
پارچه ابریشم، مرغوب و باکیفیت!
پارچه ابریشم با کمک الیاف طبیعی حاصل از پیله کرم ابریشم تهیه میشود و یکی از پارچههای مرغوب و نرم است. پارچه ابریشم نیز در رنگهای مختلف تهیه میشود و در دورههای مختلف پادشاهی پیش از اسلام موردتوجه پادشاهان و حکام ایرانی بود.
این پارچه در سه نوع دیبا، پرنیان و درباری وجود دارد که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند. دیبا پارچهای ابریشمی است که طرح خاصی ندارد و در رنگهای مختلف تهیه میشود. پرنیان نوعی پارچه ابریشمی هفترنگ است و در برخی موارد دارای طرح گل است.
پارچه درباری نیز دارای طرحهای حاشیهای است و درگذشته برای دوخت لباس پادشاهان به کار میرفت. البته امروزه این پارچه در طرحها و رنگهای مختلف تولید میشود و با خرید پارچه ابریشم و استفاده از آن میتوانید لباسهای زیبا و مجلسی بدوزید و از این زیبایی طبیعی لذت ببرید.
خواص پارچه ابریشم طبیعی
پارچه تهیه شده با استفاده از ابریشم طبیعی دارای خواص جالبی است. این پارچه ضد حساسیت و آلرژی است و با پوشیدن آن احساس خنکی میکنید. همچنین ذرات موجود در الیاف ابریشمی رطوبت پوست را حفظ میکند و مانع آسیب واردشدن به پوست و یا ایجاد اگزما و خارش در آن میشود.
البته این پارچه هنگام دوخت بهشدت حساس است و در صورت کشیدهشدن سوزن روی پارچه، الیاف آن آسیب میبیند و نخ کش میشود. اما جالب است بدانید که لکه آب و مایعات روی پارچه ابریشمی که از الیاف طبیعی تهیه شده، باقی نمیماند.
پارچههای ابریشم مصنوعی به طور کامل لکه آب و مایعات را حفظ میکند و زیبایی ظاهر لباس شما را به هم میزند. امروزه از این پارچه زیبا و فاخر میتوان لباسهای ابریشمی زیبا تهیه کرد. جالب است بدانید که لکه آب و مایعات روی پارچه ابریشمی که از الیاف طبیعی تهیه شده، باقی نمیماند.
ترمه، یکی از معروفترین پارچههای ایرانی!
پارچه ترمه بسیار ظریف، زیبا و خاص بوده که جزء دستبافهای هنرمندان کرمانی بهحساب می آید و بافت آن در دوران صفویه رواج بسیار زیادی پیدا کرد. ترمه از کرک، پشم و یا ابریشم طبیعی تهیه میشود و با کمک دستگاههای بافندگی، طرحهای سنتی و اصیل روی آن بافته میشود.
البته امروزه برخی از ترمهها با استفاده از ابریشم مصنوعی بافته میشود و قیمت پایینتری دارند. اگر شما هم به تهیه پارچههای ایرانی و تاریخچه تولید آن علاقه دارید، بهتر است بدانید که هنر ترمهبافی در ابتدا از کشمیر هند وارد ایران شد؛ اما در حال حاضر هنرمندان یزدی و کرمانی در تولید این پارچه اصیل زبانزدند.
رنگهای بهکاررفته در بافت این پارچه درگذشته بهصورت طبیعی تهیه میشد، ولی امروزه رنگهای شیمیایی جایگزین رنگهای گیاهی شده است. این رنگها شامل عنابی، نارنجی، سیاه، قرمز روشن و سبز هستند. گلهای بافته شده روی ترمه با طرح بتهجقه نمادی از سرو خمیده بهعنوان یک درخت بهشتی است. همچنین طرحهای پارچه های ایرانی ترمه مواردی مانند گل عباسی، شاخ گوزنی درهم، بته جقه، بته خرقه، بته بادامی، راهراه، محرمات، امیری و… است.
پارچه ترمه اصل
پارچه ترمه اصل که در میان نام پارچه های اصیل ایرانی میدرخشد، با الیاف طبیعی بافته میشود و طبیعتاً قیمت بالاتری نیز دارد که امروزه ترمههای بیکیفیت با الیاف پلیاستر تولید میشوند و به همین دلیل خاصیت و درخشندگی ترمه اصیل را ندارند.
دراینبین برای تشخیص ترمه اصیل ایرانی کافی است که یکبار آن را بشویید. ترمههایی که با رنگهای گیاهی رنگ شدند و دارای الیاف طبیعی هستند و طرح و رنگ خود را از دست نمیدهند. همچنین ترمه اصیل دارای وزن بالایی است که نشاندهنده تراکم بالای بافت در آن است.
برای توضیح بیشتر میتوان گفت ترمهای که با الیاف طبیعی و بهصورت اصیل بافته شده دارای سوراخ و یا حفره در پارچه نیست که این موضوع نشاندهنده تراکم بالای بافت است. همچنین نور بهسختی از آن عبور میکند و ضخامت پارچه زیاد است.
البته این موضوع را هم در نظر داشته باشید که برای خرید پارچه ترمه باید مبلغ بیشتری پرداخت کنید؛ زیرا محصولی کاملاً طبیعی، اصیل و خاص با خود به خانه میبرید.
موارد استفاده از پارچه ترمه
با تهیه پارچه ترمه، میتوانید از آن بهعنوان جانمازی، رومیزی، بقچه، پرده، انواع کیفدستی زنانه و کولهپشتی استفاده کنید و لذت لوازم جذاب و اصیل ایرانی را در پوشاک و وسایل خانه خود تجربه کنید. نکته مهم اینکه برای استفاده از این پارچه بهعنوان رومیزی، روبالشی، خرج کار لباس و… این است که حتماً زیر آن آستر به کار ببرید؛ زیرا الیاف پشتکار ترمه بهصورت برجسته است و بهراحتی در اثر کشیدگی نخ آسیب میبیند.
جاجیمچه، یکی دیگر از برترین پارچههای ایرانی
این نوع پارچه، زیراندازی با طرح و بافت ساده است و نام دیگر آن حمام سری است. مرکز اصلی تولید جاجیمچه در استان مازندران و در روستاهای آلاشت، رسکت علیا، زیارت گرگان و… است. جاجیمچه اصیل ایرانی در اندازه ۷۰ × ۱۱۰ سانتیمتر و توسط دستگاههای بافندگی دو وَردی یا چهار وَردی بافته میشود.
برای تولید جاجیمچه یا حمام سری از نخ پنبهای بهعنوان تار و از کرک یا پشم بهعنوان پود استفاده میکنند. این پارچه در روستاهای مازندران از رنگبندی سنتیتری برخوردار است و با استفاده از دستگاههای دو وَردی بافته میشود.
در مناطق روستایی سمنان دارای رنگهای ملایمتری است؛ زیرا رنگهای ملایم بیشتر باسلیقه شهرنشینان هماهنگی دارد. از این پارچه زیبا بهعنوان سجاده و زیرانداز استفاده میشود. همچنین با ابتکار عمل میتوان از آن پشتی، کیف، ساک و… نیز تهیه کرد.
چوقا، اصالت کامل!
این پارچه نوعی عبای دهقانی و عشایری است و شکل آن بهصورت کت دراز و بیآستینی است که مردان عشایر و روستایی در استانهای خوزستان، چهارمحالوبختیاری، گیلان و اصفهان بهصورت عبا روی لباسهای دیگر خود میپوشند. چوقا معمولاً در دورنگ سفید و سیاه تهیه میشود و مواد اولیه آن پشمی بسیار ظریف و نخ پنبهای است.
پارچه جاجیم، پرکاربرد و باکیفیت!
این پارچه اصیل، با بافت ساده و خاص خود درگذشته بهعنوان روکرسی به کار میرفت؛ ولی امروزه از آن برای تهیه کیف، روکش صندلی اتومبیل، انواع پشتی و… استفاده میشود. مهمترین ماده اولیه مصرفی تولید جاجیم، نخ پشمی الوان است که بهصورت رنگ شده در کارخانه و یا در کارگاههای کوچک رنگرزی تهیه میشود. البته علاوه بر نخ پشم، در تولید جاجیم ابریشمی از نخ ابریشم بهعنوان تار استفاده میگردد.
برای خرید پارچه جاجیم میتوان به مرکز اصلی تولید آن در ایران مراجعه کرد. استان اردبیل و شهرستان خلخال و روستاهای آن مهمترین مرکز تولید جاجیم در ایران هستند.
البته عشایر و روستاییان استان فارس و بهویژه منطقه فیروزآباد نیز در بافت جاجیم فعال هستند و محصولات با عرض بیشتر و متفاوت از بافت خلخال تولید میکنند. ابزار بافت این نوع پارچه اصیل بسیار ساده است و در طول قرنها تغییری پیدا نکرده است. بهعبارتدیگر مهمترین عامل در تولید پارچه جاجیم، خلاقیت و ابتکار بافنده هنرمند آن است.
پارچه زری ایرانی، نفیس و افسانهای!
این پارچه نفیس و افسانهای شهرتی جهانی دارد و در تمام طول تاریخ ایران باستان از زمان هخامنشیان تا امروز موردتوجه بوده است. هخامنشیان و ساسانی از این پارچه زیبا و خاص برای بافت پرده و لباسهای فاخر استفاده میکردند.
درگذشته شهرهای اصفهان، ابیانه، کاشان و یزد بهعنوان مراکز اصلی زریبافی در ایران بودند؛ ولی امروزه شهر کاشان، اصفهان و تهران بهصورت محدود دارای کارگاههای زریبافی هستند و هنرمندان و استادکاران این هنر در این شهرها ساکن هستند و محصولاتی ارزنده به تمام نقاط ایران و جهان صادر میکنند.
موارد استفاده از پارچه زری ایرانی
ابریشم طبیعی ماده اصلی تولید پارچه زری است و برای بافت نقوش نیز از گلابتون و یا نخ ابریشمی استفاده میشود. در تولید زری، طرحها و نقشهای اصیل و سنتی به کار میرود و این طرحها باذوق و مهارت سرشار طراحان و بافندگان به اجرا درمیآید.
یکی از شاهکارهای موجود از پارچه های ایرانی زریبافی شده توسط هنرمندان ایرانی است که بهعنوان روپوش مزار مطهر امام رضا علیهالسلام بر روی مزار مطهر قرار دارد. این پارچه خاص نیز گزینه مناسبی برای خرج کار در انواع مانتوهای مجلسی، کیفهای دستی زنانه و… است.
با خرید پارچه رزی بافت، اگر مهارتی ابتدایی از خیاطی داشته باشید، بهراحتی میتوانید لباسهایی زیبا و خاص برای خود تهیه کنید. همچنین میتوانید از آن برای خرج کار دوخت روبالشی، کیف، رومیزی، جانمازی و… استفاده کنید.
نحوه نگهداری از پارچه زری ایرانی
این پارچه زیبا و خاص که با الیاف طبیعی بافته شده دارای قیمت بالایی است و به همان میزان میتواند خاص بودن را در پوشش شما نشان دهد. نوع بافت این پارچه به شکلی است که باید از آن به میزان زیادی مراقبت کنید.
مراقب باشید که الیاف پارچه به اجسام تیز برخورد نکند؛ زیرا بافت آن آسیب میبیند و مقداری از زیبایی اولیه خود را از دست میدهد. همچنین هنگام شستشوی پارچه نیازی به فشارآوردن به پارچه نیست و بهتر است بهآرامی آن را بشویید تا آسیبی به بافت پارچه وارد نشود.
این پارچه هنگام شستشو دچار آبرفتگی نمیشود و مقامت و استحکام بسیار بالایی در کنار وزن سبک دارد.
پارچه مخمل، از زیباترینها!
از دیگر اسامی پارچه های ایرانی که باید به یاد داشته باشید پارچه مخمل بوده که جزء نفیسترین و زیباترین پارچههای دستبافها است که از قرن ۱۵ میلادی موردتوجه هنرمندان ایرانی قرار گرفت و به بافت آن متمایل شدند. میتوان گفت که هنر مخملبافی به طور همزمان در ایران و ایتالیا رشد کرد و به تکامل رسید.
برای تولید مخمل از ابریشم طبیعی استفاده میشود و نقشهای اصیل و سنتی روی آن کار میشود تا زیبایی آن را بیشتر کند. در حال حاضر نیز دو نوع مخمل ساده و نقشبرجسته بافته میشود. لباسهایی که با این پارچه فاخر تولید میشود تنخور زیبایی دارد. همچنین چروک ناپذیری پارچه مخمل باعث میشود که لباس بهخوبی روی تن بنشیند و به زیبایی آن تداوم ببخشد.
خواص پارچه مخمل و نحوه نگهداری از آن
این پارچه خاص نیاز به مراقبتهایی دارد تا درخشندگی و زیبایی خود را برای مدتزمان بیشتری حفظ کند. بهتر است هنگام شستشوی مخمل از آب ولرم و نرمکنندههای ملایم استفاده شود و از فشارآوردن به پارچه موقع شستشو جلوگیری شود؛ زیرا به بافت آن آسیب وارد میشود.
اتوکشی آسان این پارچه کاری لذتبخش بوده و بهتر است که اتوکشی مطابق خواب مخمل انجام شود و هنگام اتوکردن نیز پارچهای سفیدرنگ روی آن بیندازید تا حرارت به بافت مخمل آسیب وارد نکند. نرمی، لطافت، درخشندگی بالای این پارچه در رنگ، طرح و ضخامت، در دوخت انواع لباس خاص استفاده خواهد شود.
با خرید پارچه مخمل میتوانید انواع لباس مجلسی، رومیزی، روبالشی و… را بدوزید و از زیبایی این پارچه در میهمانیها و فضای خانه خود استفاده کنید. این پارچه تنوع بالایی دارد و محدود به موارد ذکر شده نمیشود.
پارچه گلیم نهایت اصالت!
پارچه گلیم نامی آشنا در معرفی اسامی پارچههای ایرانی بوده که قدمت آن به زمانهای خیلی دور بااصالت هشتهزارساله بر میگردد. از پارچه اصیل گلیم در صنعتهای مختلفی استفاده میگردد و بهعنوان زیرانداز، فرش، پوشاک و حتی در دکوراسیون منزل هم کاربرد دارد.
این پارچه سنتی ایرانی با پشم گوسفند یا موی بز و یا سایر حیوانات اهلی بافته خواهد شد و با خصوصیات منحصربهفردی تولید میگردد. در بخش تار پارچه گلیم از پشم یا پنبه بوده و بخش پود آن از پشم تهیه میگردد. در قدیم با نخهای خامه پشمی گلیم میبافتند که از پشم گوسفند و یا موی بز بود؛ ولی در حال حاضر با نخهای مصنوعی بافته میشود. رنگی که در گلیمهای تهیه شده به روش سنتی هستند گیاهی بوده و گاهی برای اینکه جلوه بیشتری پیدا کند و رنگ کهنهتر گردد آن را با پوست گردو یا چای شستشو میدادند.
بهترین کاربرد پارچه گلیم
پارچه تافته با تاریخچهای قدیمی بوده که تولید شده در قرن ۱۲ و در خاورمیانه است. در قدیم از پارچههای گلیم بهعنوان فرش، روی دیواری یا روانداز بر روی حیوانات باربر کمک گرفته میشد؛ ولی در حال حاضر و در زندگیهای مدرن امروز راه خود را به منازل و صنعت مد و پوشاک بازکرده و از این پارچه بهعنوان وسیلهای تزیینی استفاده میکنند.
پارچه تافته با بافتی زیبا
پارچه تافته دارای بافتی سبک و درعینحال براق بوده که در تهیه لباسهای مجلسی و انواع مراسم کاربرد دارد. نام پارچه تافته در کنار نام پارچههای اصیل ایرانی مشاهده میشود. دارای ویژگیهای خاصی بوده و به دلیل داشتن نخهای پلیاستر یا ابریشم، براق است؛ ولی پارچهای خشک، سفت و با انعطافپذیر کم محسوب میگردد. از پارچه تافته میتوان در تهیه لباسهای مجلسی و شب استفاده کرد و از بهترین پارچهها جهت دوخت آستر کت محسوب میگردد. در دکوراسیون منزل مانند پرده یا روکش مبل هم از آن کمک گرفته میشود. همچنین در خرید پارچه تافته بهتر است به چند نکته مهم دقت کنید:
- چروک ناپذیری پارچه تافته
- تولید صدای خشخش در زمان راهرفتن یا استفاده از آن
- ماندگاری و دوام بالای پارچه
پارچه جذاب کریشه
یکی از انواع پارچههای جذاب ایرانی بوده که در هوای گرم کاربرد دارد و مشابه با پارچه نخی بوده؛ ولی با بافت و جنسی متفاوت. در تولید این پارچه از الیاف مصنوعی و پلیاستر استفاده میگردد. تولید پارچه کریشه در رنگها و طرحهای متفاوتی صورت میگیرد و برای دوخت هر لباس راحتی مناسب است. از مهمترین خصوصیات خرید پارچه کریشه را میتوانیم موارد زیر بدانیم:
- داشتن بافتی راهراه
- داشتن سطحی زبر
- حالت لخت و نرم پارچه
- چروک ناپذیری آن
- بدون آبرفت
- کشسانی پایین
پارچه هنری کرباس
پارچه کرباس پارچهای با بافتی فشرده و ساده بوده که طرح و نقشی ندارند و در قدیم از کنف و پارچه لینن برای ساخت آنها استفاده میشد؛ ولی در حال حاضر از الیاف پنبهای تولید میگردد. تاریخچه این پارچه به دوره رنسانس برمیگردد و هنرمندان نقاش از آن بهعنوان مدیوم نقاشی استفاده میکردند. خصوصیات مهم در زمان خرید پارچه کرباس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقاومت در برابر آب
- بادوام بالا
- مناسب جهت ساخت چادر، کیف و کفش، بادبان قایق
- قیمت مناسب
- دارای جنس نرم
شناخت اسامی پارچه های ایرانی
پارچههای مختلفی مانند کرباس، عبا، ساچیم، سجاده، شمد، قناویز، ارمک، برک، باشلق و… در طول تاریخ توسط هنرمندان ایرانی بافته میشده و در حال حاضر بسیاری از آنها از بین رفته است؛ ولی نام پارچه های اصیل ایرانی همچون مخمل، زری و ترمه هنوز هم بر سر زبانها بوده و برای کاربردهای متنوع تولید میشوند.
با اسامی پارچه های ایرانی آشنا شدید و با خرید پارچه ایرانی میتوانید لباسهای زیبا، خاص و منحصربهفرد بدوزید و در مهمانیها بدرخشید. علاوهبرآن کافیست فقط کمی خلاقیت داشته باشید و با کمک انواع پارچه اصیل ایرانی، لوازم جانبیهای زیبا مانند رومیزی، روبالشی و پرده برای خانه خود تهیه کنید.
فراموش نکنید که خاص بودن نیاز به هزینه زیادی ندارد. فقط کافی است کمی خلاق باشید و از ابتکار خود لذت ببرید. شما میتوانید برای خرید مرغوبترین پارچههای ایرانی به فروشگاه اینترنتی روچی مراجعه کنید تا پارچههایی با بالاترین کیفیت را دریافت کنید و از داشتن آن لذت ببرید.
سؤالات متداول
روش شناسایی پارچه ایرانی چیست؟
از روی طرحهای سنتی و همچنین نقوش بر روی پارچه میتوانیم به اصالت پارچههای ایرانی پی ببریم و راه دیگر بررسی مواد اولیه و کیفیت رنگ آن خواهد بود.
تفاوت پارچه کتان با پارچه مخمل ایرانی در چیست؟
پارچه کتان با ضخامتهای مختلفی که تهیه میشود برای فصلهای مختلفی مناسب بوده؛ ولی مخمل جنسی ابریشمی یا پنبهای دارد و بیشتر برای لباس مجلسی مناسب است.
اسامی پارچههای ایرانی را نام ببرید؟
پارچه مخمل، پارچه زریبافت، پارچه ابریشم، پارچه ترمه، پارچه مخمل، پارچه گلیم، پارچه تافته، پارچه کریشه، پارچه چلوار و دهها پارچه دیگر از جمله پارچههای ایرانی هستند.
دیدگاهتان را بنویسید