تاریخچه لباس عروس چیست؟ ریشه آن کجاست؟
جشن عروسی یکی از مهم ترین و بزرگ ترین مراسم هر فردی بوده که معمولاً عروس ها برای مراسم خود به دنبال لباسی خاص و متفاوت هستند که باعث درخشش آن ها در مجلس شود. در گذشته و به خصوص در میان قبایل، تجار و خانواده های سلطنتی ازدواج فراتر از پیوند دو نفر بود و به اتحاد قبایل یا حتی کشورها منجر می شد؛ به همین دلیل لباس عروس نیز نشانه فرهنگ، رسوم و اعتبار یک کشور بود که لباس های گران قیمت، آن کشور را ثروتمند نشان می دادند. در گذشته لباس عروس را از رنگ های شاد و با تزئینات به صورت دستی می دوختند که هر رنگی پیامی داشته و شادی را به همراه داشت. کشورهای شرقی مانند چین، هند، ژاپن، ایران و… لباس های سنتی خاصی برای مراسم خود داشتند که برخی از آن ها هنوز هم به سنت ها پایبند بوده ولی برخی با پیروی از فرهنگ غربی، به سراغ لباس های سفید رنگ با طرح های مد روز دنیا می روند. در شهرهای بزرگ ایران معمولاً خانم ها لباس های ژورنالی اروپایی را برای مراسم عروسی خود انتخاب کرده و برخی روستاها و قبایل نیز سنت ها و فرهنگ اصیل ایرانی را حفظ کرده اند.
تاریخچه لباس عروس
پوشیدن لباس عروس و جشن ازدواج در تمدن های بابل، آشور و سومری دیده شده است. نقاشی هایی که از آن زمان ها وجود دارد، لباس های کرم و سفید رنگ را برای عروس ها نشان داده که در مراسم ازدواجشان بر تن می کردند. در روم باستان نیز رنگ لباس ها زرد پررنگ نشان داده شده که عروس ها موهای خود را برای این مراسم می بافتند و لباس های کمربند شکلی بر تن داشتند که این کمربند توسط داماد باز می شد. دلیل اینکه در تمامی کشورهای شرقی و آسیایی سنت های مخصوصی برای جشن عروسی و لباس وجود داشته تمدن قدیمی و باستانی است که از آن الهام می گیرند. تاریخ نویسان بر این باورند که در زمان های قدیم پوشیدن لباسی خاص برای جشن عروسی، در کشورهای شرقی و آسیایی مانند ایران، چین، هند رواج داشته که هر کدام با توجه به باورها و فرهنگ خود از رنگ ها و نقش های مختلفی استفاده می کردند. لباس های عروس در چین باستان ابریشمی و با نشانه هایی از ققنوس بوده و از تاج برای مراسم خود استفاده می کردند. رنگ این لباس ها مشکی و تزیینات آن قرمز بود. در یونان باستان نیز عروس ها لباس های بلند به رنگ های بنفش و قرمز را برای مراسم عروسی خود می پوشیدند که یک کمربند داشت. در گذشته بسیاری از فرهنگ ها برای لباس عروس رنگ و طرح مشخصی نداشته و عروس و داماد برای مراسم ازدواجشان بهترین لباس خود را می پوشیدند. در قرن 15 در انگلستان خانواده های سلطنتی جواهرات گران قیمت را بر روی لباس های عروس می دوختند. در همان دوران شاهزاده مارگارت لباس عروسی با جواهرات گران قیمت و زیاد بر تن کرد که به دلیلی سنگینی آن قادر نبود به راحتی راه برود و از دو نفر برای حضور در کلیسا کمک گرفت.
تغییرات لباس عروس در تاریخ
در این دوران لباس هایی با دامن های پفی و کمرهای باریک در میان خانم ها محبوب بود. از سال های 1400 تا 1500 میلادی لباس عروس رنگ هایی غیر از سفید داشت که یکی از دلایل آن تمیز نگه داشتن پارچه سفید بود که کاری سخت و پرهزینه به شمار می آمد. در آن زمان پیراهن عروسی فقط مختص مراسم ازدواج نبود و این رسم بعد از ملکه ویکتوریا رواج پیدا کرد. در دهه 1890 میلادی لباس های عروس سفید در فروشگاه های بزرگ یافت می شد و خانم ها می توانستند به راحتی از میان مدل های موجود یکی را انتخاب کنند. از این دوران لباس سفید توسط عموم مردم پذیرفته شده و رونق پیدا کرد. در همان دوران برخی از خانم ها پیراهن هایی را می پوشیدند که سفید نبوده و بعداً نیز از آن در مراسم های دیگر استفاده می کردند.
در دهه 1900 میلادی شکل لباس های عروس تغییر پیدا کرده و ساده تر شد. آستین و یقه ها در این نوع لباس ها بلند بودند. در اوایل دهه 1900 میلادی، جنگ جهانی بر روی لباس های عروس نیز تاثیر گذاشته و همه خیاطان بر روی دوخت لباس های ضروری دیگر متمرکز بودند. کوکو شنل طراح معروف لباس در سال 1920 میلادی برای اولین بار لباس عروس با دامن کوتاه را معرفی کرد که قد آن تا زانو بوده و دنباله ای بلند داشت و بسیار مورد استقبال قرار گرفت. دهه 1930 میلادی که سال های بعد از جنگ جهانی اول بود، بسیاری از مردم درگیر قحطی و فقر بوده و عروس ها نیز از یک لباس ساده دنباله دار برای مراسم ازدواجشان استفاده می کردند. حتی بعضی عروس و دامادها که سرباز بودند با لباس نظامی و بدون مراسم خاصی ازدواج می کردند.
لباس عروس در جنگ جهانی
پس از جنگ جهانی و در سال 1947 ملکه الیزابت در ازدواج خود با شاهزاده فیلیپ لباسی از ابریشم عاج و تزئینات مروارید بر تن کرد که در آن دوران بسیار زیبا بود و نسبت به گذشته پف کمتری داشت. در سال 1956 میلادی گریس کلی بازیگر مشهور، برای مراسم عروسی خود لباسی با ابریشم، تور و تزئینات مروارید پوشید که محبوبیت زیادی پیدا کرده و بسیاری از افراد برای مراسم خود از این مدل الگوبرداری کردند. پس از آن نیز افراد مشهور دیگری با برتن کردن لباس سفید برای مراسم عروسی رنگ سفید را به عنوان الگویی برای تمام لباس های عروس قرار دادند. در سال 1981 میلادی پرنسس دایانا در مراسم ازدواجش با شاهزاده چارلز لباس عروسی پوشید که بازخوردهای زیادی در سراسر دنیا داشت. لباسی با پف و دنباله بلند و شبیه به پرنسس های کارتونی مانند سیندرلا.
این لباس الگویی برای طراحان شد و بسیاری از عروس ها برای مراسم خود به دنبال این نوع لباس عروس بودند. طراحان لباس پرنسس دایانا به دنبال ثبت تاریخی لباس عروس بودند و برای طراحی و دوخت این لباس تمام تلاش خود را کردند. به همین دلیل این لباس یکی از معروف ترین و محبوب ترین لباس های عروسی سفید در دنیا لقب گرفته است. در سال 1990 ورا وانگ اولین مزون عروس را افتتاح کرد و تحول بسیار زیادی در لباس های عروس ایجاد کرد. لباس ها در این مزون با نقره تزئین شده و بسیار زیبا بودند. او در مزون خود لباس های عروس بدون بند را نیز طراحی کرد که بسیار مورد استقبال قرار گفت. پس از آن برندهایی مانند ورساچه و کلوین کلاین در مجموعه های خود از لباس های عروس رونمایی کردند و در حال حاضر مزون های زیادی در سراسر دنیا به طراحی انواع لباس عروس اختصاص دارند.
تاریخچه لباس عروس سفید
در گذشته تهیه رنگ هایی مانند قرمز، ارغوانی و مشکی سخت و گران بود، به همین دلیل بسیاری از ثروتمندان و خانواده های سلطنتی برای انتخاب لباس عروس به سراغ این رنگ ها می رفتند تا ثروت خود را به رخ دیگران بکشند. تمامی لباس ها با جواهرات گران قیمت مانند مروارید، یاقوت، الماس و زمرد تزئین شده و عروس با پوشیدن آن در مراسم خود می درخشید. در ژاپن و در قرن 14 میلادی رنگ های قرمز، سبز و زرد با پارچه های ابریشمی برای دوخت لباس عروس رواج داشت و امروزه عروس های ژاپنی برای مراسم اصلی ازدواج کیمونوی سفید و دامادها کیمونوی مشکی می پوشند. در مراسم های بعد از ازدواج نیز عروس کیمونوی قرمز می پوشد که به اعتقاد آن ها خوش یمن است. در تایوان از گذشته همانند چین لباس ابریشمی قرمز برای لباس عروس متداول بوده و امروزه نیز عروس ها یا پیرو سنت های دیرین خود بوده و یا از لباس های غربی که سفید رنگ هستند در مراسم خود استفاده می کنند. در هند فرهنگ سنتی بیشتر از سایر کشورها حفظ شده و عروس ها برای مراسم خود که در داخل کشور و چه در خارج از آن لباس ساری قرمز می پوشند. در فرهنگ هند لباس سفید برای مراسم تدفین استفاده شده و رنگ قرمز با تزئینات خاص مخصوص مراسم ازدواج است. در مصر باستان لباس عروس در رنگ سفید و طلایی دوخته می شد که دنباله ای گلدوزی شده با نخ هایی طلایی رنگ داشت و بسیار گران قیمت و مخصوص اشراف بود. طبقه متوسط نیز لباسی سفید گلدوزی شده برای مراسم خود انتخاب می کردند که پیام آور گرمی و روشنایی بوده و گران قیمت نبود.
در تمدن های باستانی و به خصوص کشورهای آسیایی و شرقی لباس های عروس سفید وجود داشت ولی در جوامع جدیدتر و در سال 1406 میلادی دختری از انگلستان به نام فیلیپیا با مردی به نام اریک ازدواج کرد و لباس عروس خود را سفید انتخاب کرد که به عنوان اولین لباس عروس سفید معرفی می شود. پس از آن در سال 1558 میلادی، ملکه اسکاتلند نیز در مراسم عروسی خود لباس سفید پوشید. در سال 1840 ملکه ویکتوریا در ازدواجش با شاهزاده آلبرت از لباس سفید استفاده کرد و سنت شکنی کرد، زیرا لباس عروس در آن دوران سفید رنگ نبود و به همین دلیل بسیاری از افراد اولین لباس عروس سفید را به ملکه ویکتوریا نسبت می دهند. پس از آن در سال 1849 کتاب Godey`s Lady رنگ لباس عروس را سفید عنوان کرده و به ترویج آن کمک بسیاری کرد که البته بسیاری از افراد از آن انتقاد کرده و هزینه استفاده از پارچه های ابریشمی در تولید لباس عروس را بالا می دانستند.
تاریخچه لباس عروس در ایران
همانطور که در بخش های قبل گفته شد ایران باستان یکی از اولین کشورهایی بود که پوشیدن لباس عروس در نقاشی ها یا سنگ نوشته های آن دیده می شود ولی در تاریخ معاصر لباس عروس دستخوش تغییرات بسیاری شد و از غرب الهام گرفت. در اواخر دوره صفویه و اوایل قاجار که ایران با روسیه روابط زیادی داشت، لباس عروس سفید با تاثیر از فرهنگ بیگانه به رنگ سفید تغییر پیدا کرد. در میان اقوام و طوایف، لباس عروس از رنگ های شاد ولی مانند لباس دیگران بود ولی از پارچه های بافته شده نو دوخته می شد. رنگ لباس های عروس در طول سال ها در میان فرهنگ های مختلف تغییر پیدا کرده است. در ایران از گذشته تا به امروز اقوام مختلف لباس های محلی و سنتی خود را برای مراسم عروسی بر تن می کنند. در فرهنگ و رسوم زنان ترکمن لباس های قرمز رنگ و سوزن دوزی شده را برای عروسی می پوشیدند که رنگ قرمز را نشانه برکت و نیکبختی می دانستند. زنان قشقایی نیز لباس هایی با رنگ های شاد و دامن های توری را برای مراسم ازدواجشان می پوشند. دوخت لباس در این ایل از پارچه های دستبافت انجام شده و بر روی آن سوزندوزی انجام می شود. یکی از لباس های سنتی عروس مربوط به همسر دکتر حسابی است که سبز رنگ بوده و جنس مخمل دارد. این لباس که سوزن دوزی های سنتی دارد در خانه موزه دکتر حسابی موجود است. رنگ سبز برای لباس عروس نشانه برکت، طراوت و باروری بوده و در میان زرتشتیان نیز رواج دارد.
یکی از خاص ترین لباس های عروسی در ایران، مربوط به ثریا همسر دوم محمدرضا شاه پهلوی بود که با 30 کیلوگرم وزن زیبایی چشم گیری داشت. در این لباس که از برند دیور بود، 3 کیلوگرم نقره، 6 هزار الماس و 40 متر ابریشم به کار رفته بود و یک شنل از پوست راسو داشت که روی لباس قرار می گرفت. بسیاری از اقوام لر، ترک، بلوچ و کرد نیز از گذشته تا به حال لباس های سنتی خود را برای مراسم عروسی می پوشند ولی برخی جوانان امروزی تمایلی به پوشیدن این لباس ها نداشته و به سراغ لباس هایی با مد روز می روند. در حال حاضر بسیاری از افراد به سراغ ژورنال های غربی رفته و لباس ها و آرایش هایی که با فرهنگ و اصالت ایرانی متفاوت است، انتخاب می کنند. در فرهنگ غرب عروسی ها ساده تر بوده ولی در ایران این مراسم به سمت افراطی گری رفته و به غیر از هزینه بالا فرهنگ اصیل ایرانی را نیز از بین برده است.
نتیجه گیری
در تمدن های باستانی مانند بابلی، آشوری، سومری و در کشورهای کهنی مانند ایران، روم، یونان و مصر لباس عروس در میان نقاشی های به جا مانده و سنگ نوشته ها دیده می شود. در میان خانواده های سلطنتی و ثروتمند لباس هایی از پارچه های ابریشم و تزئینات طلا، نقره و سنگ های گران بها دیده می شود. در گذشته همه پارچه ها از رنگ های طبیعی به دست آمده و با دست بافته می شدند، به همین دلیل رنگ هایی مانند مشکی، ارغوانی و قرمز سخت به دست می آمد و گران بود. به همین دلیل اشراف برای لباس عروس خود از این رنگ ها استفاده می کردند. استفاده از رنگ سفید در میان اروپائیان رواج نداشته و لباس عروس ها در رنگ های آبی، زرد، خاکستری و مشکی دوخته می شدند. در سال 1840 میلادی ملکه ویکتوریا با هنجارشکنی لباسی سفید برای عروسی بر تن کرد که با لباس های عروس طبقه اشراف که گلدوزی و جواهرات گران قیمت داشتتند، متفاوت بود. پوشیدن لباس سفید برای عروسی بعد از ملکه ویکتوریا محبوبیت زیادی پیدا کرد و تا به امروز نیز در بسیاری از کشورهای دنیا رواج دارد. لباس عروس در کشورهای مختلف و به خصوص کشورهای شرقی و آسیایی در مدل ها و رنگ های سنتی دوخته شده و بسیاری از جوانان از فرهنگ و سنت های خود پیروی می کنند؛ اما برخی نیز به دنبال مدهای روز اروپا رفته که سبب دوری از اصالت و سنت های قدیمی یک کشور می شود.
منابع
دیدگاهتان را بنویسید